SALTÂNG THANSEIA - 1

-Emma

(A hmasa in ka story ziah hmasak ber "HRINGNUN" kha ka rin phak bak in ngaihhlut a hlawh a. Kha khan phur na min pe in story ziah leh thuai chak na min siam nasa em em a. Amaherawh chu hna in a zir loh avangin hun awl a vang bawk nen ka ziak hman meuh thin lo a ni. Tun a ka Story thar SALTÂNG THANSEIA tih pawh hi zantin ka rawn chhunzawm thei kher lo mai thei a. In hriatthiamna ka dil lawk a ni e. 

A tawp ber ah chuan, thu thiam, ziak mi ka ni lo a, tih sual leh hriat sual pawh tam tak a awm ang tih ka ring. Chuti ang ah pawh chuan in hriatthiamna ka dil nghal bawk e.)

Hmunpui Khaw daifem a Pasaltha In tih hriat tak a Salu in tar thluahna chu zan lalnu Thla êng mawi tak chuan a chhung no riai a. Pi Chhingpuii, a pasal in a boralsan a vang a lungleng khawhar chu leikapui ah ṭhu in a pasal Pasaltha Kawlruma nen a nunhlui te chhuikir in a lung a leng kher mai. Chumi zan kher kher chu a in ngaihtuah lungleng fuh lutuk zawk nge ni dawn ni a pasal Kawlruma nen a hmangaihna laimu an in ṭheh tawn lai te a ngaihtuah thleng ta hial mai. Mipa tel lo a a hun hman na pawh thlasik ṭum hnih lai a her liam reng tawh a ni tih te ngaihtuah kai zel in a kap lam pawh a hnawm chhap thei hial a ni. 

A ni, Pi Chhingpui hi a demawm hauh loh mai. Nu- la valai tak mai a la ni a, a nulat lai pawh a khawkhat nula chhuanvawr leh Lal fapa tlangchang tur te pawh in a an hel ve fo kha a ni reng a. Pasaltha Kawlruma nen innei in Thanseia an neih hnu thla bial vawihnih vel er awr ah a pasal in a boral san leh ta si. Taksa chak vanglai tak leh in dungbawh nawm na lo tem vir lak lawh tawh a nih avangin ngaihtuah kai loh pawh har tak tur a ni reng a ni. "Chhingi, ka hnung zui tur Fapa min hrin sak theih nan thahnem i han ngai deuh ang hmiang" ti in Pasaltha Kawlruma chuan Chhingi puan bih a pawhthlak sak a, mipa dang reng reng in an la hmuh loh leh a tawh pawh an la tawh chhin ngai reng reng loh a kap lam rohlu tha mi- tuihna kang ngai lo chu duat tak a chul sak in a ti ropui zual tu a hmul buk chhup mai chu a zut sak hliau hliau a. Chhingpuii pawh a thawk a rang kher mai, a theih ang leh remchan dan ang ang a Pasaltha Kawlruma hnungzang leh dar in pharh hlai hlup mai te chu lo chul sak in- a nauṭamtlei a khawihsak chang phei chuan a ham na thin kher mai. Chhun khaw eng ni ngat se zawng Pasaltha Kawlruma hnungzang Chhingin a ham na chu a lang chiang kher ang le. Chutah Pasaltha Kawlruma chu Chhingi chung ah lawn kai in a dung bawh ta...a puan ven chu phelh lawk in a rohlu tha mi khawng leh lian tha zet mai, a duh tih puitlin sak loh hlauhawm khawp a phu uih uih mai chu Chhingi kapkar tui hnang nasa tak chhuak tawh ah chuan a dep tlum pawk mai a. Chhingi pawh lo maimitchhing vang vang in a dak awrh awrh thei hial a ni. Pasaltha Kawlruma chuan tha hnem ngai tak a dep tlum pawk pawk in a ri ta thlawrh thlawr mai le. Chhingi nuam ti lutuk chuan Kawlruma hnun ah lo chul ruai ruai in a thawk pawh a rang tawh kher mai...........Thanseia chu ṭap rawng rawng in Chhingpuii pawh a ngaihtuahna boruak sang tak atang chuan harh chhuak zawk in a fapa a mutna khumpui lam a pan thuai a. Thanseia chu a hnute barh nghal in a mawng ah a beng thek thek a, tuibur hmuam da pawh tling lo ah Thaseia chu a muhil ve leh ta mai a. Chhingpuii chu a thil lo ngaihtuah ding lai Thanseia ṭap thawm in a rawn tih harh chu ngaihtuah let leh in a pasal boral ta a ngaihna chu a zual kher mai. A kap lam a dap thla chu a lo tui pur a, U Kawl, "ka va ngai thin tak che em" a ti chhuak hial a ni. 

Hun leh ni te a liam a, Pasaltha Kawlruma boral a tang pawn thlasik vawi tam a her liam ta. Thanseia pawh naupang harh vang tak ni in Sephung lai rual a ni tawh a. Pa tel lo a sei lian mah nise a Pu in a thlavang a hauh nat thin em avang leh a Pu hi Hmunpui khaw pa chal lang tak a nih vangin tu te mah in an hmusit in an diriam ngam lo a, a rualpui zing ah pawh a pumrua a len bik vangin tumah ti buai ngam an awm meuh lo. Zankhat chu Hmunpui khaw mipui te tui tak a an mut lai in Tlangsang Pasaltha te chuan an khua an run thut a, an in rin loh lai tak a ni bawk nen chet an la ve hman meuh lo a ni ber e. Tlangsang Pasaltha te chuan Khaw mipui te chu Lal mual ah khalh khawm in in ding zawng zawng an hal a, Lal chhungkua zawng zawng chu that chimit vek in an chet dan chu a rawva kher mai. Tlangsang pasaltha Hrangthanga chuan, "Tlangsang tlangval te u, in duh duh kha kai ula, chet an lo lak vaih chuan that hmak hmak ang che u. Zanin chu Hmunpui khua ah hian kan riak ang a, zan nuam tak kan hmang ang" a tih chuan tlangval te chu an phur kher mai. Hmunpui nula lo dingkhawm thap te chu pan ngal ruak ruak in an pawt ta sap sap a, hmeltha leh tha lo lam sawi theih a ni lo, a kuak phêt phet chuan a tawk em em a ni. Hmunpui nula te chu tumah ṭang ngam awm hlek lo, Tlangsang tlangval te chuan dai lam pan in an kai thla dawr dawr a, Chhantu beisei tak a an khaw mi lo ding khawm thap lam an leh hawi hram hram te chuan Hmunpui tlangval phuar beh a awm te rilru a va ti na tak em. Tlangsang buanchak Huala chuan Hmunpui nula chhuanvawr Liansangi chu bawh bet in ṭang buai duh suh, nuam tak in ka siam dawn che a lawm ti in a awm bawr kawh lah mai ah chuan a ṭham per bawi bawi a. Liansangi pawh in ṭan buai in awmzia a nei lo tih a hriat a vangin a Huala khawih ang ang chuan a dawh tawp a, rei tawk fang hnu ah phei chuan nuam a ti ta riau mai. Nuam ti ang a lan hreh si, rilru a inthiam lo ṭeuh chung chuan Hualan a rohlu tuma la khawih loh a hup thawk lai te chuan a lo ip chawi chawi mai a ni. Chutah Huala chuan Liansangi rohlu hmul buk chhup mai ah chuan a Rohlu ṭhami hrawl leh khawng tak mai chu chuktuah in a dep lut pawk mai. Liansangi chu ṭe thawt in na a ti kher mai. Huala erawh in ngaipawimawh lo tih hriat tak in a dep tlum pawk pawk mai si. Rei tawk fang a dep tlut tlut hnu chuan Liansangi pawh in nuam a ti ve deuh ta. Nuam ti ang a lang hreh bawk si chu ṭap ni awm tak in a rum leh ngher ngher thin a, chu chuan Huala ti phur zual sauh in a bei uar sauh sauh thung. Chutilai chuan an piah deuh ah leh thlang lam ah te pawh nula nuam tuar nge ṭap thawm tih pawh hriat hran theih loh khawp in thawm a rawn chhuak chuah chuah a. Huala chu ring tak a au in, "Tlangsang tlangval te kan ni ngai e, kan tui tlan a tha, chaw la(h) kan heh, a hur la kan hur... i han bei tak tak ang aw......" ti in Liansangi chu a dep tlir zawt zawt a. Chu veleh an bul vel a Tlangsang tlangval- Hmunpui nula te nawmchennan a hmang mek te pawh in kuk rawih rawih in an dep ri thlawrh thlawrh hlawm a. Hmunpui dai chu Khaw tê buh deng ri ang mai in hmun tin ah a ri chawk chawk mai a, zing ni chhuak boruak thiang kar ah pawh Hmunpui dai chu a paw rim a nam chum chum thei hial a ni. Huala te pawh an duhtawk ngah tawh in Liansangi chuan a puanbih a siam tha mawlh mawlh a, Huala chuan lo thlir dauh dauh in, "Liansang, Ka nupui ni ta che, i hrehawm hauh lo ang" a ti a. Liansangi pawh a in ngaihtuah buai kher mai. Huala chuan a duh tak tak chuan in nghahna tlak tak a nih a ring a, chutirual in an khaw run tu te an ni bawk si. An khaw phatsan tu an hial a an khaw mi ten an ngai tur chu ngai ngam lo in Huala sawmna chu a hnar thei hram a. Huala pawh chuan a duh em a vangin a hum tlat tur thu a tiam ve bawk a ni. 

Tukthuan eikham ah Tlangsang Pasaltha te chuan Hmunpui khua chhuahsan an tum ve ta. Tlangsang pasaltha Hrangthanga chuan, "Hmunpui khaw mipui te u ka thu lo ngai rawh u. In khaw hmun ah hian khua din leh kan rem ti dawn hauh lo a, nula leh tlangval te zawng Sal ah kan kai ang. A la bang zawng chu hmun hrang hrang ah in pem darh tur a ni. Tlangval te u, an ro kan lak khawm kha in kawlzal ah thun ula kal i siam ang u" a ti a. Chuveleh tlangval te chu che sang sang in Hmunpui khua chu an chhuahsan ta. Chhingpuii leh a fapa Thansei pawh pasaltha Hrangthanga chuan a sal tur in a kai a, chutiang bawk in Huala pawh Liansangi chu a ta neih hmak mai a ni. 

Hmunpui khua a la chambang te tan chuan hma hun a va thim em? An fa te Tlangsang tlangval ten an kaih lai chu mittui tla zawih zawih a thlir in nutling ṭap rawih rawih thawm te chuan Patling hnuk no a kai chhuak chiang teh e. Lal chhungkua an thahsak vek a vangin an awm zel dan tur ah chuan an rilru a buai hle a, an In halsak vek ni in an buh a kang chhe vek tawh bawk nen Nutling Patling lu a hai a, naupang riltam tap ri te chuan lairil a fan teh kher e.... 

Tlangsang Pasaltha te pawh an Sal kaih te nen chuan harsatna awm lo in an kal zel a, Thanseia te nufa pawh Pasaltha Hrangthanga chuan a tih that em avangin tu te mah in kut pawh an thlak ngam lo. Zankhat an riah leh chuan a tuk ah Tlangsang thlen mai an in beisei a ni. Zan ah chuan Pasaltha Hrangthanga chuan Chhingpuii te nufa chu a bul a mu tur in a ti a, Thanseia chuan a nu ven tum ran in a muhil duh hauh lo. Mu mengkar in Pasaltha Hrangthanga a chet hlek chuan a tho nghal thuai zel a, Pasaltha Hrangthanga insum theih na chuan a tlin tawh lo. A kap lam tur na a nasa tawh bawk nen Chhingpuii chung ah chuan lawnkai lawk in a puanbih a phelh nghal mawlh mawlh a. Thanseia chuan a theih ang tawk in lo dan tum mahse awmzia a nei lo. Chhingpuii pawh in a Fapa hmuh lai a sual a tawk chu hrehawm ti in a fapa mit hmai zah na ti viau mahse a nghei rei tawh bawk nen a lehlam zawng tak chuan a phur ru phian lawi a. Pasaltha Hrangthanga chuan Chhingpuii chu dep tlum puk puk Chhingpuii te ang- a nulat lai pawh a khawkhat nula hmeltha, Tlang sarih en chhuak thei an tih khawp a thang hat a bei thei chu nihlawh a in ti kher mai. A hlimna pawh in a tawng sang kher mai le. Chhingpuii pawh a bang bik lo, A pasal Pasaltha Kawlruma chauh lo chu Mipa dang reng reng in an la mutpui ngai lo a, Pasaltha Kawlruma boral hnu ah phei chuan a nun a khawhar thei hle a nih kha. Tun ah a duh reng vang pawh nilo a, a tisa khawharna hritthla tu tur a tawng chu dan buai a tum hauh lo. A fapa Thanseia lak ah pawh a duh reng vang leh a awm herh vang ni hauh lo a mutpui a nih a vangin a inthlahrunna pawh a nep deuh a ni. Pasaltha Hrangthangan a nu Chhingpuii a dep tlum puk puk lai chu Thanseia chuan mittui tla zawih zawih zawih chung a thlir reng in a hnu deuh ah phei chuan hmuhnawm a ti ta phian a. Pasaltha Hrangthanga chuan, "Taite, ka tih dan hi lo en reng rawh, i tlangval hun ah thil zeizia i hre lo lutuk hlauh dah a nge" ti a nui vur vur in Chhingpuii chu a dep rang sauh a. Chhingpuii pawh nuam ti a thle tawn sek in a duh tawk a ngah chiang kher mai. Nuam tih na chuan a tuam vel ruai ruai a, Pasaltha Hrangthanga Sal nih pawh hreh na a nei nep ta kher mai. Pasaltha Hrangthanga nupui Sialmani te nen chuan engtin cheng ho ang maw le..... Pasaltha Hrangthangan a duhtawk a ngah hnu chuan a pang tih daih nan buk a tangin a chhuak thuai a, a chet lak a duhthawh deuh bawk nen thlan chuan a bual huh nuai mai a ni. Chutah buk thlanglam ah pawh Buanchak Huala chuan Liangsangi a lo dungchhir pui ve chu ni in a vanglai tak an lo tawng mek a lo ni a. An thawm pawh an dim lem lo. Tlangsang tlangval buk chhung a riak ve dang te pawh an la muhil bik lo a ni tih hria in, "Zikbawng, Ralveng a kan dah te kha ko ula, zanin chu Pawla sai pumbelh nawn awn awn tur in chet han la tak tak teh u. Khua kan thlen chuan in chang pha leh dawn hauh lo a nia, kan Hmunpui hmelphak ho chuan min umzui hauh lo ang" a ti a. Chuveleh tlangval te chu rawn chhuak khawm in Hmunpui nula te phuarna chu an phelh nghal mawlh mawlh a, Hmunpui nula te khamkar saisu an deng thawm chu a rik hian a ri thlawrh thlawrh mai a, tlangval te chuan khua luh hrih lo mai pawh an chak viau ta ve ang. Chuti lai in Hmunpui tlangval an phuar te erawh rilru na in an in dawm kun thlawk thlawk a, tih theih an nei si lo. An thin tawt lutuk in Tlangsang tlangval te in mal beih a an han cho ngial pawh in ngaihsak an hlawh lo. Tlangsang tlangval te chuan mipa tak a in beih rap rap lam kha an tuipui zawng a ni hrih tlat si lo a tin ni.

Khatia Hmunpui nunau Sal a an kaih bang te pawh kha an tlangval thenkhat ram riak tlem a zawng an lo haw tawh bawk nen Lal dang bel lo a khawsah mai an ti thlu a, Khawnbawl min Pu Chuhvela ho na in khaw thar sat tur in Hmunpui khua chu an chhuahsan ve ta a ni. An khaw lan theih na atanga Hmunpui khua thlir in hmeichhe ho lungchhia chu an ṭap rawi rawi a, kum kha leh chen an lo chen na, an vanglai an lo chen na leh an fa te tual len na, an hmangaih te lu nghah na chu In ding awm lo in kang ral vek mahse an thlir ning thei mawlh lo. Upa Chuhvela'n kal i siam tawh ang u le tia aw a neih tak ah chuan kal an siam ta a, an pen a sak kher mai. Nihnih zen zawn an kal hnu chuan an khaw hlui Hmunpui atang a chhim lam tlang hmun nuam tak mai an in chhir thleng hlawl a, chumi hmun ah chuan Khaw sah rel in an in bengbel ta a ni. Upa Chuhvela chu Lal ah ṭhu in upa dang dam chhuak pathum te nen rorelna an keng a. An khaw hming ah pawh Hmunpui bawk chu ringtlang in Khaw thar sat an ni bawk a, buai a na in Tlangval leh pa la valai deuh awmchhun sawmhnih bawr vel chu an buai thei map map kher mai. In leh lo te an din hnu chuan Lal Chuhvela chuan khaw mipui te chu Lal mual ah ko khawm in ti hian thu a han sawi a. "Ka khaw mipui te u, mangang leh baihvai tak a kan awm hnu in kan in lungrualna leh ṭan ho na vang chauh in khaw thar kan sat thei a ni a, kan ṭanrual a kan in lungrual deuh deuh a ngai a ni. In hriat ang in tun ah hian in sawmnga pawh kan tling lo a ni a, Hmeithai kan tam em em bawk nen kan in thlahpun a ngai hle a ni. Ka upa te nen ngun tak a kan ngaihtuah hnu in Tlangval leh Pathlawi te kan hmeithai leh Nuthlawi te nen a lo in hmelduh emaw, lo insawi rem thei kan awm a nih chuan man leh mual awm lo a inchhunfin mai nise kan ti a. Tin, in lo in chhungfin ta lo a nih pawh in tih luih na tel lo a in lo inkhalh fâl a nih pawh in kan hrethiam em em che u a, chutirual erawh chuan tihluihna a tel hauh tur a ni lo. Chuti ang ti te in awm a nih chuan natak a hrem in ni ang" a han ti dap dap a. Hmunpui tlangval leh pathlawi rual te chu an kuk rawih rawih mai. Chuti lai in nu thenkhat te chuan an pasal te chu an melh thip em em nghal ringawt mai a ni. Hmunpui Khaw Mipa ten inthlahpung tur a tan an han la tak tak mai chu dai lam pan leh khaw chhung lut te an in pel suau suau a ni ber e. Pathlawi Kungliana pawh hmeithai la tituai zet mai Parmawii run ah leng lut in Parmawii chuan a duh leh beisei a lo hai hauh lo. Pathlawi Kungliana chuan thut hnaih sauh in a dar ah a kuah a, Parmawii lo ṭang eih lo chuan a ti phur kher mai. A puan bih kar ah zen lut in a hnute chu a hup thawk a, a kut lehlam a Parmawii dar chul ruai ruai in Pathlawi zeizia hre tawh a ni bawk a Parmawii han deh vel dan pawh a thiam kher mai le. Parmawii pawh a thawk a lian tan ta, Kungliana chuan a a kut lehlam chu Parmawii puan bih kau lai a a khup lo lang ah chuan nghat in a mal no paw chek mai ah chuan a zut chho ṭan ta. Parmawii chuan U Kung, sihhnip tak chu ka ni lo a nia ti mahse Kungliana khawihna chu dan a tum chuang hauh si lo. Khumpui lam a a fanu thlasik ṭum sarih vel hmang mek chu a mu nghet em tih en zeuhin a mu nghet ta tih a hriat hnu chuan kawngkhar a sawn phui sauh a. Tapchhak a Pathlawi Kungliana ṭhu chu hnaih thuai in Kungliana chuan a mal chung ah a lo thut tir a. Khawi nge naupang tha leh ang aw ti in Parmawii puan bih chu phelh in a hnute kawh lah mai chu a hne ta dawk dawk mai le. Parmawii nuam ti chu a eu awn awn a, vanvadak in a si hliam hliam bawk a. U Kung, min ti mualpho suh aw, keizawng insum har ka ti emai a ti a. Chuveleh Kungliana chuan ka ti mualpho hauh lo ang che. Pari, min mamawh tih ka hria e, ka duh min tlingtlak pui zel erawh ka beisei ti in a kuai awn ta riai riai a, chutah Parmawii chung a lawnkai thuai in Parmawii chu a lo mu dawrh suah a, a bawp khai sak in Parmawii tuinung lui kang ngai lo ah chuan a rohlu tha mi chu a thun ta riai riai a. Pathlawi Kungliana rohlu fun chu a lian kher em bawk a Parmawii chuan a lut chin chu a hre kher mai. A pasal ral kut a boral ta in a hawlh phak loh thleng thleng in Pathlawi Kungliana rohlu chuan a hawlh thleng thei hial a ni. Parmawii chuan, "Awwwwwwiiiii...U Kung, awww kha ti khan a nuam aw,,awwwwww" ti in a si hliam hliam a, Kungliana taksa remchang lai lai ah chuan a dap ruak ruak mai a ni. Kungliana pawh Lalpa phalna thlap a ni bawk nen thawm dim a tum hauh lo. A lut thuk lo ang tih hlau in na tak leh rangtak tak tak in Parmawii chu a dep tlum zawt zawt a. Parmawii tuinung lui luang chhuak te chuan a ti kawi pur tawh bawk nen a lut tha duh zawt zawt kher mai le. Kungliana chuan Parmawiin a zawngchhang ngei na tur a siam a tum kher mai a, thahnem pawh a ngai tlauh tlauh kher mai. Parmawii nuam ti chuan Kungliana chu a lo dep let zeuh zeuh a. Tawnhriat nei tawh ve ve chu an tih tur in hrilh an ngai lo, an Varak tui thiam zaih mai a ni. Chuti ang a thlansa phulkai a an in pawl hnu chuan Kungliana chuan a duhtawk a ngah ta. Parmawii pawh in vawithum ngawt mai a duhtawk a ngah hman a, chuti ang reng reng a nuam in tu mah in an la pawl ngai lo bawk nen manhla a ti kher mai. A thlan sa te a daih hnu chuan Pathlawi Kungliana chu ṭin zai a rel ta a, Parmawii chuan Sum hmun thleng thlah in ngaihno bei tak mai hian, " U Kung, rawn leng fo ang che aw. Chemtei nen mai a khawsa kan ni si a, thla a muang lo teh a nia" ti in Kungliana chu a melh deuh hnap a. Kungliana pawh chuan a thil tum a hlawhtling tih hria in hlim tak a in Mangtha in Zawlbuk lam a pan a, lawm loh a nui leh vur vur thin in Parmawii a duh hun hun a a mutpui thei tur chuan a ti hlim kher mai. Nuthlawi Manzuali rûn pawh a lun cher cher bawk a, lut chhuak an tam kher mai. He mi zan hian ṭum thum ngawt tlangval hrang hrang in an dailen pui ni in an sawi nghe nghe a. Daileng satliah chu an ni hauh lo ang le.... Hmunpui khua ten an Lalpa phalna thlap a hun an hmang chu nuam ti fe fe leh hlawhtling fe fe lah an tam. Tumah huat a la leh Lal hnen a zualko an awm lo bawk nen Thla bial vawihnih na vel ah chuan Hmunpui khua Hmeithai leh nuthlawi te chung ah chuan eng tak thleng ang maw le......